Anksiyetenin Nedenleri ve Etkileri

BECK ANKSİYETE ÖLÇEĞİ

Beck Anksiyete Ölçeği, genellikle yaygın anksiyete bozukluğu (GAD) ve diğer anksiyete bozukluklarını değerlendirmek amacıyla kullanılan bir psikolojik ölçektir. Dr. Aaron T. Beck tarafından geliştirilmiştir. Bu ölçek, bireyin anksiyete düzeyini değerlendirmek için tasarlanmış bir dizi sorudan oluşur. Katılımcılara belirli belirtileri ve duygusal tepkileri değerlendirmeleri istenir. Beck Anksiyete Ölçeği, 21 maddeden oluşur ve yaklaşık 10 dakika sürmektedir.

 Beck Anksiyete Ölçeği, bu açıdan yapılan birçok çalışmada geçerli olduğu bulunmuştur. Ayrıca, ölçeğin iç tutarlılık (reliabilite) derecesi de yüksektir yani ölçeği birden fazla kişi kullanırsa aynı sonuçlara ulaşma olasılığı yüksektir. Ancak, ölçeği kullanmadan önce uygun bir şekilde uygulamak ve sonuçları yorumlamak için bir uzmana veya lisanslı bir psikoloğa başvurmak her zaman önemlidir. Ölçeğin sonucuna göre tanı koymak için tamamen yeterli değildir. Tanı konulması için psikiyatriste başvurulmalıdır.

ANKSİYETENİN BELİRTİLERİ

Anksiyete belirtileri her bireyde farklılık gösterebilir ve bazı kişiler sadece belirli belirtileri yaşayabilirken diğerleri birkaç farklı belirtiyi bir arada deneyimleyebilir. Anksiyetenin belirtileri zihinsel, duygusal ve fiziksel alanlarda ortaya çıkabilmektedir. Belirtiler genel olarak şu şekildedir;

-Sürekli Kaygı: Anksiyete; sürekli endişe, huzursuzluk ve gerginlik hissi ile karakterizedir. Kişi gelecekle ilgili aşırı endişeler yaşayabilir.

-Fiziksel Belirtiler: Anksiyete fiziksel semptomlara da neden olabilir, bu semptomlar arasında titreme, terleme, kalp çarpıntısı, baş ağrısı ve mide rahatsızlıkları bulunabilir.

-Uyku Sorunları: Anksiyete genellikle uyku düzenini bozar ve uykusuzluğa yol açabilir.

-Kas Gerginliği: Kaslarda gerilme, kas ağrıları veya kasların sıkılması gibi fiziksel rahatsızlıklar anksiyetenin belirtileri olabilir.

-Dikkat Problemleri: Anksiyete, odaklanma sorunlarına neden olabilir, bu da görevler üzerinde odaklanmada zorluk yaşanmasına yol açabilir.

-İrritabilite: Anksiyete, kişiyi daha irritabilite ve sabırsız hale getirebilir, bu da ilişkilerde sorunlara neden olabilir.

-Kasılmalar: Anksiyete, bazı kişilerde kasılmalar veya tikler gibi motor belirtilere yol açabilir.

-Sosyal Geri Çekilme: Anksiyete, sosyal aktivitelerden kaçınma ve insanlardan izole olma eğilimine yol açabilir.

-Kaçınma Davranışları: Anksiyetesi olan kişiler, kaygıya neden olan durumlardan kaçınma eğiliminde olabilirler.

-Kendini Değersiz Hissetme: Anksiyete, kişinin kendini değersiz hissetmesine ve düşük öz saygıya neden olabilir.

ANKSİYETENİN NEDENLERİ

Anksiyetenin nedenleri karmaşık bir şekilde etkileşen birçok faktöre bağlı olabilir. Bu faktörler, bireyden bireye farklılık gösterebilir.

-Genetik Faktörler: Aile geçmişi, anksiyete bozukluklarının gelişiminde rol oynayabilir. Genetik yatkınlık, belirli bir anksiyete bozukluğuna sahip aile üyeleri varsa, bireyin riskini artırabilir.

-Biyolojik Faktörler: Beyindeki kimyasal dengesizlikler, nörotransmitterlerin (örneğin, serotonin ve dopamin) düzensiz çalışması ve hormonal değişiklikler anksiyeteye katkıda bulunabilir.

-Travma ve Stres: Travmatik olaylar, özellikle çocukluk döneminde yaşananlar, anksiyete bozukluklarının gelişimine yol açabilir. Aynı şekilde kronik stres de anksiyeteyi tetikleyebilir.

-Kişilik Faktörleri: Belirli kişilik özellikleri, özellikle mükemmeliyetçilik veya düşük öz saygı gibi düşünceler anksiyete riskini artırabilir.

-Çevresel Faktörler: Aile içi problemler, iş stresi, ilişki sorunları veya finansal sıkıntılar gibi çevresel faktörler, anksiyete gelişimine katkıda bulunabilir.

-Tıbbi Durumlar: Bazı tıbbi durumlar, özellikle tiroid problemleri veya kalp rahatsızlıkları gibi fiziksel sağlık sorunları, anksiyete semptomlarına neden olabilir.

- İlaç ve Madde Kullanımı: Zararlı madde kullanımı, anksiyete bozukluğu riskini artırabilir veya semptomları şiddetlendirebilir.

-Travma Öyküsü: Travmatik deneyimler, özellikle çocukluk döneminde yaşananlar, anksiyete bozukluklarının gelişimine katkıda bulunabilir.

-Sosyal Faktörler: Sosyal izolasyon, yalnızlık veya ayrımcılık gibi sosyal faktörler, anksiyete riskini artırabilir.

ANKSİYETE BOZUKLUĞUNUN TÜRLERİ VE TEDAVİ YÖNTEMLERİ

Anksiyete bozuklukları farklı türlerde olabilir ve her biri belirli semptomlarla karakterize edilir Genel olarak türleri şunlardır:

-Genel Anksiyete Bozukluğu (GAB): Genel anksiyete bozukluğu; sürekli endişe, gerginlik ve huzursuzluk hissi ile karakterizedir.

-Sosyal Anksiyete Bozukluğu: Sosyal anksiyete bozukluğu, sosyal durumlar veya topluluk içinde olma korkusu ile karakterizedir.

-Panik Bozukluk: Panik ataklar, ani ve yoğun korku ve panik hisleri ile karakterizedir.

-Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB): OKB, obsesyonlar adı verilen sürekli düşünce ve zorlayıcı davranışlar adı verilen kompulsiyonlarla karakterizedir.

-Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB): TSSB, travmatik bir olayın sonrasında uzun süreli rahatsız edici hatıralar, kabuslar ve gerginlik ile karakterizedir.  

-Agorafobi: Agorafobi, açık alanlardan veya kalabalıklardan kaçınma, kapalı yerlere sıkışma veya evden uzaklaşma korkusuyla karakterizedir

-Özgül Fobi: Özgül fobi, belirli bir nesne, durum veya aktiviteye karşı yoğun ve irrasyonel bir korku içeren bir anksiyete bozukluğudur.

-Seçici Mutizm: Seçici mutizm, çocukların belirli sosyal durumlarda konuşma yeteneğini kaybettiği bir anksiyete bozukluğudur. Tedavi, çocuğun iletişim becerilerini geliştirmeye odaklanır ve kognitif davranış terapisi kullanılabilir.

ANKSİYETEDE TEDAVİ YÖNTEMLERİ

Her anksiyete bozukluğu türü, bireyin yaşadığı semptomlara, tedavi edilecek kişinin yaşına, özel durumlarına ve ihtiyacına göre tedavi edilmelidir. Hangi tedavi yönteminin en uygun olduğunu belirlemek için bir sağlık profesyoneli veya uzman bir psikolog ile görüşmek önemlidir. Ayrıca, kişinin tedaviye olan yanıtı takip edilmelidir ve gerektiğinde tedavi planı ayarlanmalıdır.