Mobbinge Maruz Kalıyor Olabilir Miyim?

İş Hayatında Yıldırma (Mobbing) Etkisi

Mobbing Nedir?

Mobbing, iş yerinde bir çalışana sistematik olarak uygulanan psikolojik baskı, dışlama, yıldırma ve kötü muamele sürecidir. Genellikle belirli bir süre boyunca devam eden bu davranışlar, kişinin iş performansını ve psikolojik sağlığını olumsuz yönde etkiler. Mobbing, üst yönetimden astlara veya çalışanlar arasında yatay olarak gerçekleşebilir.

Bu süreç, sözlü taciz, küçümseme, alay, dedikodu yayma, işten soyutlama, aşırı iş yükü verme veya yetkileri kısıtlama gibi farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Mobbing, bireyin iş yerinde kendini güvensiz ve değersiz hissetmesine yol açarak uzun vadede ciddi psikolojik ve fiziksel sorunlara neden olabilir.

Mobbing'in İş Süreçlerine Etkisi

Mobbing, iş yerindeki çalışma süreçlerini olumsuz etkileyen önemli bir faktördür. Sürekli psikolojik baskı ve kötü muameleye maruz kalan çalışanların motivasyonu düşer, verimlilikleri azalır ve iş yerindeki genel atmosfer bozulur. Bu durum, bireysel performansın yanı sıra ekip çalışmasını ve kurumsal başarıyı da sekteye uğratır.

Özellikle mobbingin yaygın olduğu iş yerlerinde çalışanlar arasında güvensizlik ve huzursuzluk artar. İşten ayrılma oranları yükselirken, yeni çalışanların adaptasyonu zorlaşır. Ayrıca, yaratıcılık ve yenilikçilik gibi unsurlar geri plana itilir, çünkü çalışanlar kendilerini ifade etmekten kaçınır ve risk almaktan çekinir.

Bununla birlikte, sürekli stres altında çalışan bireyler daha fazla hata yapabilir, karar alma süreçlerinde çekimser davranabilir ve iş birliği yerine bireysel koruma mekanizmaları geliştirebilir. Sonuç olarak, iş yerinde genel bir verimsizlik ortaya çıkarken, şirketin kurumsal itibarı da zarar görebilir.

Mobbing'in Kişiye Etkileri

Mobbinge maruz kalan bir çalışan, zamanla psikolojik, duygusal ve fiziksel olarak olumsuz değişimler yaşayabilir. Bu değişimler genellikle aşamalı olarak ortaya çıkar ve sürecin uzaması durumunda daha belirgin hale gelir.

Psikolojik ve Duygusal Değişimler

• Özgüven Kaybı: Sürekli eleştiri ve dışlanma, bireyin kendine olan güvenini sarsar.

• Kaygı ve Stres: Kişi, işe gitme konusunda endişe duymaya başlar ve sürekli bir gerginlik hisseder.

• Depresyon Belirtileri: Umutsuzluk, mutsuzluk, isteksizlik ve duygusal çöküş yaşayabilir.

• Öfke ve Sinirlilik: Haksızlığa maruz kalma hissi, kişinin daha kolay sinirlenmesine neden olabilir.

• Kararsızlık ve Çekingenlik: Kendi kararlarını sorgulamaya başlayabilir ve inisiyatif almaktan kaçınabilir.

Davranışsal Değişimler

• İş Performansında Düşüş: Motivasyon kaybı nedeniyle verimlilik azalabilir.

• İçine Kapanıklık: Sosyal ilişkilerden kaçınmaya başlayabilir, ekip çalışmasına katılmak istemeyebilir.

• İşe Geç Gelme veya Devamsızlık: İşe gitmek istemediği için sık sık mazeret bildirebilir.

• Savunmacı Davranışlar: Sürekli tetikte olma hali, çalışma arkadaşlarına veya yöneticilere karşı savunmacı bir tavır geliştirilmesine yol açabilir.

Fiziksel Belirtiler

• Uyku Problemleri: Uykusuzluk veya aşırı uyuma gibi düzensizlikler görülebilir.

• Bağışıklık Sisteminde Zayıflık: Sürekli stres, kişinin sık sık hasta olmasına neden olabilir.

• Baş Ağrısı ve Mide Rahatsızlıkları: Psikosomatik belirtiler olarak baş ağrısı, mide bulantısı, sindirim sorunları yaşanabilir.

• Tansiyon ve Kalp Rahatsızlıkları: Yoğun stresin uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına yol açma riski vardır.

Bu değişimler zamanla kişinin iş ve özel hayatını ciddi şekilde etkileyebilir. Mobbinge maruz kalan bireyler, kendilerini yalnız ve çaresiz hissedebilir, bu yüzden erken müdahale ve destek mekanizmaları büyük önem taşır.

Mobbing'e Maruz Kaldığımı Nasıl Anlarım?

Mobbing, bazen açıkça fark edilebilir olsa da, çoğu durumda sinsi ve aşamalı bir şekilde ilerlediği için maruz kalan kişi durumun farkına geç varabilir. Kendinizi aşağıdaki durumlarla sık sık karşı karşıya buluyorsanız, mobbinge maruz kalıyor olabilirsiniz.

Sürekli Eleştiri ve Küçük Düşürülme

• İşinizle ilgili sürekli haksız ve yıkıcı eleştiriler alıyorsanız,

• Yaptığınız işler takdir edilmiyor, aksine sürekli hatalarınız öne çıkarılıyorsa,

• Toplantılar veya ortak çalışmalarda sözünüz kesiliyor ya da fikirleriniz küçümseniyorsa.

Sosyal İzolasyon ve Dışlanma

• İş yerinde kasıtlı olarak görmezden geliniyor, selamınıza bile karşılık verilmiyorsa,

• Önemli toplantılara davet edilmiyorsanız,

• İş arkadaşlarınız veya yöneticileriniz sizinle iletişim kurmaktan kaçınıyorsa.

Görev ve Sorumluluklarla İlgili Adaletsizlikler

• Size normalden çok daha ağır ve zor işler veriliyorsa,

• Yetkileriniz kısıtlanıyor veya işiniz gereksiz şekilde basitleştiriliyorsa,

• Önemli projelerden veya görevlerden keyfi olarak uzaklaştırılıyorsanız.

Dedikodu ve Karalama Kampanyaları

• İş yerinde hakkınızda olumsuz söylentiler yayılıyorsa,

• Çalışanlar arasında sizinle ilgili gerçek dışı bilgiler dolaşıyorsa,

• Hakkınızda yönetime şikâyetler iletiliyor ancak bu iddiaların doğruluğu sorgulanmıyorsa.

Mobbing Konusunda Ne Yapabilirim?

Kanıt Toplayın ve Belgeler Oluşturun

Mobbingi kanıtlamak için olayları belgelemek önemlidir.

• Size yapılan haksız eleştirileri, tehditleri veya dışlanmaları not alın.

• E-postalar, mesajlar ve yazılı belgeleri saklayın.

• Tanık olabilecek iş arkadaşlarınızdan destek alın.

Bunlar, ilerleyen süreçte yasal haklarınızı kullanırken işinize yarayacaktır.

Mobbing Uygulayan Kişiyle Yüzleşin (Mümkünse)

Eğer güvenli bir ortamda mümkünse, size mobbing yapan kişiyle doğrudan konuşarak rahatsız olduğunuzu ifade edebilirsiniz.

• Sakin ve kararlı olun.

• Net bir şekilde rahatsızlığınızı dile getirin.

• Profesyonel bir dil kullanın, duygusallıktan kaçının.

Ancak, eğer mobbing yapan kişi güç konumundaysa (örneğin yöneticinizse), doğrudan yüzleşmek yerine resmi yolları tercih etmek daha sağlıklı olabilir.

İnsan Kaynaklarıyla veya Üst Yönetimle Görüşün

Çalıştığınız kurumda bir insan kaynakları departmanı varsa, yaşadıklarınızı onlarla paylaşabilirsiniz.

• Mobbing sürecini açıklayın.

• Kanıtlarınızı sunarak durumun ciddiyetini gösterin.

• Şirketin mobbing karşıtı politikaları olup olmadığını öğrenin.

Eğer insan kaynakları departmanı destek olmuyorsa, güvenilir bir üst yöneticiyle konuşmayı deneyebilirsiniz.

Psikolojik ve Hukuki Destek Alın

• Mobbingin uzun vadeli etkilerini azaltmak için bir psikolog ile görüşebilirsiniz.

• Hukuki olarak haklarınızı öğrenmek için bir iş hukuku avukatı ile iletişime geçebilirsiniz. Türkiye’de ve birçok ülkede iş yerinde mobbing hukuki bir suçtur ve mahkemeye taşınabilir.

• Çalışan haklarını koruyan işçi sendikalarına veya çalışan hakları derneklerine başvurabilirsiniz.

Alternatif Çözümleri Değerlendirin

Eğer şirket içinde çözüm bulamıyorsanız, iş değişikliği gibi alternatifleri düşünmek de bir seçenektir. Sürekli mobbinge maruz kalmak hem ruhsal hem de fiziksel sağlığınızı olumsuz etkileyebilir. Kendinize uygun, daha sağlıklı bir iş ortamı sunan alternatifleri araştırabilirsiniz.

Sonuç

Mobbing ciddi bir sorundur ve sessiz kalındığında devam etme olasılığı yüksektir. Bu yüzden kanıt toplayarak, resmi mercilere başvurarak ve gerektiğinde profesyonel destek alarak kendinizi koruyabilirsiniz. Unutmayın, hiç kimse iş yerinde baskıya, dışlanmaya veya kötü muameleye maruz kalmayı hak etmez.

Psikolog Yunus Öztürk